哀州土之平乐兮,悲江介之遗风翻译:这里地广民安却让我哀伤啊,两岸古遗风也使我悲怆。该句出自战国时期楚国诗人屈原的诗作《九章·哀郢》,所谓“哀郢”,即哀悼楚国郢都被秦国攻陷、楚怀王受辱于秦,百姓流离失所之事。全诗写诗人虽日夜思念郢都,却因被放逐而不能回朝效力祖国的痛苦和悲伤。
《九章·哀郢》原文
皇天之不纯命兮,何百姓之震愆?
民离散而相失兮,方仲春而东迁。
去故乡而就远兮,遵江夏以流亡。
出国门而轸怀兮,甲之鼂吾以行。
发郢都而去闾兮,怊荒忽其焉极。
楫齐扬以容与兮,哀见君而不再得。
望长楸而太息兮,涕淫淫其若霰。
过夏首而西浮兮,顾龙门而不见。
心婵媛而伤怀兮,眇不知其所蹠。
顺风波以从流兮,焉洋洋而为客。
凌阳侯之氾滥兮,忽翱翔之焉薄?
心絓结而不解兮,思蹇产而不释。
将运舟而下浮兮,上洞庭而下江。
去终古之所居兮,今逍遥而来东。
羌灵魂之欲归兮,何须臾而忘反?
背夏浦而西思兮,哀故都之日远。
登大坟以远望兮,聊以舒吾忧心。
哀州土之平乐兮,悲江介之遗风。
当陵阳之焉至兮,淼南渡之焉如?
曾不知夏之为丘兮,孰两东门之可芜。
心不怡之长久兮,忧与愁其相接。
惟郢路之辽远兮,江与夏之不可涉。
忽若去不信兮,至今九年而不复。
惨郁郁而不通兮,蹇侘傺而含戚。
外承欢之汋约兮,谌荏弱而难持。
忠湛湛而愿进兮,妒被离而障之。
尧舜之抗行兮,瞭杳杳而薄天。
众谗人之嫉妒兮,被以不慈之伪名。
憎愠惀之修美兮,好夫人之慷慨。
众踥蹀而日进兮,美超远而逾迈。
乱曰:曼余目以流观兮,冀一反之何时。
鸟飞反故乡兮,狐死必首丘。
信非吾罪而弃逐兮,何日夜而忘之!
《九章·哀郢》翻译
老天爷的指令变化无常啊,为什么老百姓震荡遭殃?
人民妻离子散不能相顾啊,正当仲春二月逃往东方。
离开了故乡而去向远方啊,沿着长江夏水四处流亡。
走出郢都城门我悲伤怀恋啊,甲日的早晨我就起航。
从郢都出发离开了故里啊,远道茫茫尽头在哪方?
一齐举桨我乘船徘徊啊,伤心的是不能再见君王。
望着参天梓树只有叹息啊,泪珠纷纷像雪霰一样。
过了夏首我向西漂浮啊,回望郢都已不见了门墙。
心中牵挂不舍悲伤怀恋啊, 前路茫茫不知落脚何方。
顺风过浪我沿江而行啊,于是漂泊彷徨客游他乡。
我乘着波涛浮泛漂流啊,似鸟儿急速飞翔能栖息哪方?
心里郁结却不能开解啊,心中思绪百转不能舒畅。
我继续荡舟向下漂游啊,逆上洞庭又顺飘到长江。
离开世世代代的故乡啊,如今飘飘荡荡来到东方。
我的灵魂梦想归去啊, 没有一时一刻忘记故乡。
背朝夏浦向西思念郢都啊,故都渐远我心悲伤。
登上水边高地纵目远望啊,姑且舒解我忧心愁肠。
这里地广民安却让我哀伤啊,两岸古遗风也使我悲怆。
面对陵阳将往哪里啊 江水茫茫又要南渡到何方?
怎不知大厦已成废墟啊,两个东门为何遭芜旷。
心中不悦已经很久啊,忧伤与愁苦紧紧相接。
郢都的归路那么遥远啊,长江和夏水也不能渡涉。
突然被逐是因为不被信任啊,未回郢都今历九载。
愁惨郁结心情不能舒畅啊,困苦失意心中惨伤。
外表奉承一副媚态啊,实则脆弱并且操守不定。
忠心耿耿地只望得到进用啊,可嫉妒纷纷来加阻挡。
那尧舜的行为多么高尚啊,高远难及可近云霄。
那些谗人心怀嫉妒啊,竟给尧舜蒙上不慈的罪名。
楚王憎恨那含蓄的美德啊,却喜欢那些人眩惑的激昂。
小人们奔走钻营却日渐进选啊,贤人见弃愈疏愈远。
尾声:放开我的眼光四下观望啊,祈望什么时候回去一趟。
鸟儿飞再远也要飞返故乡啊,狐狸死时头会向出生山冈。
我真的不是有罪才被流放啊,日日夜夜我哪能忘记故乡!
《九章·哀郢》注释
1、九章:《楚辞》篇名,是屈原所作的九篇散诗的合集。
2、郢(yǐng):郢都,战国时期楚国都城,今湖北江陵。
3、皇天:上天,老天。皇是大之意。纯命:指天命有常。
4、震:震动,震惊。愆(qiān):过失,罪过。震愆:指震惊、遭罪。这两句子的意思是:上天变化无常,为何让百姓受震惊遭罪过?
5、方:正当。仲春:夏历二月。迁:迁徙,指逃难。这两句的意思是:人民背井离乡,妻离子散,正当二月向东逃难。
6、去:离开。故乡:指郢都。就:趋,往。
7、遵:循,顺着。江夏:指长江和夏水。夏水是古水名,在今湖北省境内,是长江的分流。
8、国门:国都之门。轸(zhěn)怀:悲痛地怀念。
9、甲:古时是以干支纪日的,甲指干支纪日的起字是甲的那一天。鼂(zhāo):同“朝”,早晨。这两二句的意思是:走出国门,我心里悲痛地怀念着郢都,甲日的早晨,我踏上了行程。
10、闾(lǘ):本指里巷之门,代指里巷,里巷是居民区。
11、荒忽:心绪茫然。一说指行程遥远。焉极:何极,何处是尽头。一说,极,至也。这两句的意思是:从郢都出发离开了所居住的里巷,心绪茫然,不知何处是尽头。或曰:前路茫茫,不知何往。
12、楫(jí):船桨。齐扬:一同举起。容与:舒缓的样子。
13、哀:悲伤。君:指楚王。这两句的意思是:双桨齐举,船儿缓行,我哀伤再没有见君王的机会了。
14、楸(qiū):树名,落叶乔木。长楸:高大的楸树。太息:叹息。
15、涕:泪。淫淫:泪流满面。霰(xiàn):雪粒。
16、过:经过。夏首:地名,在今湖北省沙市附近,夏水的起点,长江在此分出夏水。西浮:诗人由夏水经夏首入江,本应顺流东下。因依恋不舍,再看一眼龙门,故反向西浮。后面才“运舟”(回船)向东。一说自西向东漂浮。
17、顾:回顾,回头看。龙门:郢都的东门。这两句的意思是:经过夏首,向西浮行,回顾龙门,已望不见了。
18、婵(chán)媛(yuán):心绪牵引,绵绵不绝。
19、眇(miǎo):同“渺”,犹辽远。蹠(zhí):践踏,指落脚之处。这两句的意思是:情思缠绵,心怀悲伤,前程渺远,不知何处是落脚之处。
20、顺风波:顺风随波。从流:从流而下。
21、焉:兼词,于是,于此。洋洋:飘飘不定。客:漂泊者。这两句的意思是:顺水随波,从流飘荡,从此漂泊无归,作客异乡。
22、凌:乘。阳侯:传说中的大波之神,这里指波涛。氾滥:大水横流涨溢。
23、翱翔:飞翔的样子,这里比喻飘流的样子。焉:何。薄:止。这两句的意思是:乘着起伏汹涌的波涛前进,恍惚如鸟儿飞翔于天,何处是栖止之所?
24、絓(guà):牵挂。结:郁结。解:解开。
25、蹇(jiǎn)产:结屈纠缠。释:解开,消除。这两句的意思是:心思牵挂郁结,不能解开,愁绪结屈纠缠,不能释然。
26、运舟:行舟。下浮:向下游漂行。
27、上洞庭:指入洞庭湖。下江:下入长江。
28、去:离开。终古之所居:祖先世世代代居住的地方,指郢都。
29、逍遥:无拘无束,自由自在的样子。这里指漂泊。
30、恙(qiāng):发语词,楚方言,有乃之意。
31、须臾:时间很短暂,犹言顷刻。反:同返。这两句的意思是:于是我的灵魂想回归故乡,我何曾有顷刻的时间忘记返乡。
32、背:背对着,指离开。夏浦:地名,指夏口(在今湖北武汉)。西思:思念西方,指思念西面的郢都。
33、故都:指郢都。
34、坟:指水边高地。一说指水边高堤。
35、聊:姑且。舒:舒展。
36、州土:这里指楚国州邑乡土。平乐:和平快乐。或言土地平阔,人民安乐。
37、江介:长江两岸。遗风:古代遗留下来的风气。这两句的意思是:看到国土辽阔,人民安乐和自古遗留下的淳朴民风,止不住悲伤感叹。
38、当:值。陵阳:地名,在今安徽省青阳县。一说陵阳在今安徽省安庆南。焉至:至何处。一说,陵阳指大的波涛。这里指波涛不知从何处而来。
39、淼(miǎo):大水茫茫的样子。焉如:何往。这两句的意思是:到了陵阳,还要到那里去?南渡这茫茫大水,又往何方?
40、曾不知:怎不知。夏:同厦,大屋,这里当指楚都之宫殿。
41、孰:谁。一作何。两东门:郢都东向有二门。这两句的意思是:没想到郢都繁华宫阙已经化为丘墟,有谁使郢都的两座东门变成一片荒芜?
42、怡:乐。
43、惟:发语词。郢路:通向郢都之路。辽远:遥远。
44、江:长江。夏:夏水。涉:渡水。这两句的意思是:想那回郢都之路是多么遥远,长江和夏水又深不可渡。这两句的意思是:郢都不能回。
45、忽:指时间过得快。信:相信。—说不信是不被信任,下句的不复是不复被信任。
46、复:指返回郢都。根据此句“九年”的计算,屈原在顷襄王时被流放是在顷襄王十三年(公元前286年),至白起破郢的顷襄王二十一年(公元前278年)首尾正是九年。这两句的意思是:时间过得真快,仿佛令人难以相信,流放已九年未回郢都。
47、郁郁:郁积的样子。不通:指心情不通畅。
48、蹇:发语词,楚方言。侘(chà)傺(chì):怅然独立,形容失意者的茫无适从。戚:同戚,忧伤。这两句的意思是:我愁思郁积,心情不畅,怅然独立,内心伤悲。
49、外:表面。承欢:指承君主之欢。
50、谌:诚,实在。荏弱:软弱。持:同恃。难持,即很依靠。这两二句的意思指斥那些蔽贤误国的人,说他们表面上巧言佞色,以奉承君王的欢心,实际上靠不住。
51、湛湛:厚重的样子。进:进用。
52、被:同披。被离,犹披离,纷乱的样子。鄣:同障,阻碍,遮蔽。这两句的意思是:怀着深厚的忠心,愿意进用于君王,但嫉妒纷纷,阻塞了我的仕进之路。
53、尧舜:传说中上古的两位圣明的君主。抗行:高尚伟大的行为。
54、杳杳:遥远。薄:近。这两句的意思是:尧舜行为高尚,目光远大,几乎可接近上天。
55、被:覆盖,这里犹言加在身上。不慈之伪名:不慈爱的虚假的恶名。不慈:不爱儿子。尧、舜传位于贤人,不传儿子,又传说尧曾杀长子考监明,所以战国时有人说他们不慈。
56、憎:憎恶。愠(yùn)惀(lǔn):不善言辞。修美:高洁美好。
57、好(hào):爱好,喜欢。夫(fú)人:彼人,那些人。忼慨:同慷慨,这里指装腔作势地发表激昂慷慨之言辞。这两句的意思是:君王憎恶忠诚老实、高洁美好的人,却喜欢小人装腔作势的慷慨激昂之辞。
58、踥(qiè)蹀(dié):小步行走貌。
59、美:美人,指贤人。超远:远。逾迈:犹愈迈,越发远行。以上两句的意思是:小人奔走钻营,日益接近君王,贤人却越来越远离朝廷。
60、乱:乐章最末叫乱,后来借用作为辞赋最后总结全篇内容的收尾。
61、曼:眼光放远。流观:四处观望。
62、冀:希望。一反:即一返,返回一次。
63、反:同返。
64、必:必定。首丘:头向着所居住生长的山丘。这两句的意思是:鸟总是要飞回自己的故乡,狐狸到死时,头也要朝着自己出生的山丘。
65、信:确实。弃逐:指放逐。
66、之:指故乡郢都。这两句的意思是:确实不是我的罪过而遭到放逐,我何尝忘记过郢都!
《九章·哀郢》赏析
此诗采用了倒叙法,先从九年前秦军进攻楚国之时自己被放逐,随流亡百姓一起东行的情况写起,到后面抒写作诗当时的心情。全诗乱辞之前可分为五层,每层三节(四句一节)。
前三层为回忆,其抒情主要通过记叙来表现;第四、五层是直接抒情:第四层抒发作诗当时的心情,第五层为对造成国家、个人悲剧之原因的思考。乱辞在情志、结构两方面总括全诗,写诗人虽日夜思念郢都,却因被放逐而不能回朝效力祖国的痛苦和悲伤。全诗章法谨严,浑然一体。
《九章·哀郢》创作背景
《九章·哀郢》当作于楚顷襄王二十一年(公元前278年)。《史记·屈原列传》载,楚顷襄王立,令尹子兰谗害屈原,屈原被放江南之野(郢都附近长江以南之地)。《楚世家》又载顷襄王元年“秦大破楚军,斩首五万,取析十五城而去”。秦军沿汉水而下,则郢都震动。屈原的被放,也就在此时。楚顷襄王二十一年秦将白起攻破郢都(在今湖北省江陵县),国家迁都,百姓流亡,屈原写下了这首哀悼郢都沦亡的诗篇,抒写自己对故都的眷恋之情。
《九章·哀郢》作者介绍
屈原,战国末期楚国爱国诗人。名平,字原。又自云名正则,字灵均。出身楚国贵族。初辅佐怀王,做过左徒、三闾大夫。学识渊博,主张彰明法度,举贤授能,东联齐国,西抗强秦。后遭谗害而去职。顷襄王时被放逐,长期流浪沅湘流域。后因楚国的政治更加腐败,郢都也为秦兵攻破,他既无力挽救楚国的危亡,又深感政治理想无法实现,遂投汨罗江而亡。其传世作品保存在刘向辑集的《楚辞》中,主要有《离骚》《九章》《天问》《九歌》等。
屈原哀郢原文及赏析
皇天之不纯命兮, 何百姓之震愆! 民离散而相失兮, 方仲春而东迁。 去故都而就远兮,遵江、夏以流亡。 出国门而轸怀兮, 甲之朝吾以行。 发郢都而去闾兮,怊荒忽其焉极?楫齐扬以容与兮,哀见君而不再得。 望长楸而太息兮,涕淫淫其若霰。 过夏首而西浮兮,颅龙门而不见。 心婵媛而伤怀兮, 眇不知其所跖。 顺风波以从流兮, 焉洋洋而为客?凌阳侯之泛滥兮,忽翱翔之焉薄?心絓结而不解兮,思蹇产而不释。 将运舟而下浮兮,上洞庭而下江。 去终古之所居兮,今逍遥而来东。 羌灵魂之欲归兮,何须臾而忘反?背夏浦而西思兮,哀故都之日远。 登大坟以远望兮,聊以舒吾忧心。 哀州土之平乐兮, 悲江介之遗风。 当陵阳之焉至兮,淼南渡之焉如?曾不知夏之为丘兮,孰两东门之可芜?心不怡之长久兮,忧与愁其相接。 惟郢路之辽远兮, 江与夏之不可涉。 忽若去不信兮,至今九年而不复。 惨郁郁而不通兮,蹇侘傺而含戚。 外承欢之汋约兮,谌荏弱而难持。 忠湛湛而愿进兮, 妒被离而鄣之。 尧、舜之抗行兮,瞭杳杳而薄天。 众谗人之嫉妒兮,被以不慈之伪名。 憎愠惀之修美兮,好夫人之慷慨。 众踥蹀而日进兮, 美超远而逾迈。 乱曰: 曼余目以流观兮, 冀一反之何时?鸟飞反故乡兮,狐死必首丘。 信非吾罪而弃逐兮,何日夜而忘之?这首诗的背景比较复杂。 约在公元前二九九年,昏庸的楚怀王不听屈原、昭睢的劝谏,在子兰等的怂恿下,被秦国骗到咸阳并被软禁。 这样,顷襄王即位,子兰做了令尹,屈原的联齐防秦等政策全被废弃,楚国从此成为强秦爪下的雏鸡。 顷襄王三年(—296)怀王病死于秦而归葬。 六年往后,屈原进一步遭谗被放逐到江南。 在长达十五年的流放生活中,他的行踪遍及江、汉、沅、湘一带,往来不定。 顷襄王廿一年(—278),秦将白起率领大军攻陷郢都(今湖北江陵市),“楚顷王兵散,遂不复战,东北保于陈城(今河南省淮阳县)”(《史记·楚世家》)。 清初学者王夫之在《楚辞通释》中认为,《哀郢》作于这一年。 当郢都被围时,屈原恰巧回到郢都,郢都失陷时,他跟大批难民一起逸出,后来,他又独自向南到沅水、湘水流域去了,这些是完全可以肯定的。 这是品赏这一名诗的钥匙。 《哀郢》就是哀叹郢都的陷落,哀叹楚国“亡可待也”。 屈原这次离开郢都,是永别。 屈原和楚国人民对于郢,有着特别深厚的生活感情和政治感情。 它的沦亡,也就预示着楚国前途的绝望。 这首诗就是表达对危亡前夕的祖国的悼念,既有对祖国人民痛苦生活的同情,也有对个人政治理想彻底毁灭的伤感与抗争,彼此交织,抒发了诗人内心的悲愤。 不久,诗人就在汨罗江自沉了。 全诗由三部分构成,最后以“乱曰”作结。 第一部分四个层次。 第一层是开首四行,交代时代背景,对百姓的遭殃表示深切的同情。 作者说,虽然天命无常,但老天爷毕竟太糊涂了,为什么让老百姓受震惊、遭罪!他们在战争浩劫中妻离子散,失去了依靠,正是仲春二月风光明媚之际,他们却被迫往东方逃难。 老天呵,你不惩罚昏庸的楚国小人,却降灾难于人民,这就太不公正了。 屈原一生备受打击,对人类社会发生怀疑,不得已而问天,可是在《离骚》中透露,老天也不见得公正,所以他由伤心而失望。 但是他对祖国和人民的爱却坚贞不二,毫不动摇。 第二层为十行,写离开郢都时的所见、所感。 他和逃难的百姓一起,离乡背井沿着长江、汉水而流亡。 当二月甲日他们离开郢都东门的时候,哭声震天,内心痛苦到极点,郢都是生育自己的地方呵,因此一个个怅然若失,恍恍惚惚,神经承受不了,象要发狂。 诗人写出了深挚的爱国之情。 大家举桨划船,可是一划三回首,船儿竟难得向前,深知此一去就不能再见到家乡了,于是一个个望着郢都高大的梓树而深深地叹息。 诗人自己更是泪水滚滚象雪珠纷飞。 作者形象地写出了国破家亡的惨痛情景。 第三层为十行,写离故乡越来越远的心境。 “过夏首而西浮兮,顾龙门而不见。 ”他们沿着长江与汉水(古名夏水)到达夏口(即今汉口)。 这时难民开始分路,一部分随着政府再向东北的陈城方向奔去,一部分停留了下来,而屈原由于是谪迁之臣,得独个儿走向南方。 但不管怎样,船到了夏首即遇水流曲折处,大家都要“西浮”一段才行。 由于爱国思乡心切,大家在往西的短短的路上,重又激起更大的感情浪花。 人人翘首西望“龙门”——郢都的两座东门楼,可是哪里能够见到?于是个个情意缠绵而心头酸楚,前途渺茫,不知落脚的地方在何处,真是天地虽宽靡所容了。 他们只得“顺风波以从流”,到处流浪成为天涯旅客,在泛滥的波涛上面,忽上忽下,象翱翔的飞鸟一样,没有归宿的地方了。 心象悬在半空中,又象打了结似的,一个个泪水已尽,沉痛的感情无法摆脱。 诗人就这样,通过反复吟咏、逐层加深的手法,将百姓的爱国怀乡之情抒写得淋漓尽致。 第四层为四行,则转向写自己的流放之途:“将运舟而下浮兮,上洞庭而下江。 去终古之所居兮,今逍遥而来东。 ”作者将要驾船顺流而下,经洞庭湖往湘江沅水,离开祖先世代居住的地方,对西面的郢都来说,是飘荡着来到了东方。 在这一部分里,诗人态度鲜明地责怪“皇天不纯命”,同情“民离散相失”,在描写百姓离开郢都的情景时,采用了叙事、议论、抒情结合的手法,细腻地表达了人们对故土的思念,对前程莫测的忧虑,对祖国即将破灭的沉痛。 诗人作为逃难人群的一员,对国家前途忧心忡忡,对畏葸的楚王寄予同情,超过了对自己不幸遭遇的伤感。 这正是诗人的伟大之处。 第二部分两个层次。 第一层十行,抒写思念郢都、盼望回到家乡的迫切心情。 逃难的人们大都从夏口奔向东北方向的陈城,诗人独自向贬谪地南方进发。 可是他的心仍然深深地眷念着郢都:“羌灵魂之欲归兮,何须臾而忘反?”我的灵魂执著地想回去啊,何尝有一刻忘记回还。 “背夏浦而西思兮,哀故都之日远。 ”离开夏水向东南方飘流心却更思念西方啊,我为离郢都一天比一天远而深深地哀痛。 诗人忧心欲碎,泪水纵横,爱国深情驱使他“登大坟以远望兮,聊以舒吾忧心”。 为了宽解忧思之苦,他登上水边高地而向西北方远望,郢都——您这生我养我的地方,现在哪里?诗人承前文,继续用一咏三叹的手法,将他离开人群独个儿流放时的哀郢感情抒发得淋漓尽致。 “哀州土之平乐兮,悲江介之遗风。 ”诗人极目远眺,望不到故乡,却见到了这一带因离秦将白起率领的大军较远而显得土地宽平、人民也较安乐,江边还保留着古代的淳朴的风俗,这一图景又催他更想念在血火中煎熬的郢都,内心也就更加痛楚。 这是“以乐景写哀而倍增其哀”的手法。 西归无望,救国乏术,诗人深深叹息:“当陵阳之焉至兮,淼南渡之焉如?”陵阳,即凌阳侯,亦即大波。 诗人悲叹,乘着波浪再向哪里去呢?望着茫茫大水,再往南走又将走到哪里呢?司马迁在《屈原列传》中说,屈原“信而见疑,忠而被谤,能无怨乎?”在深深的亡国之痛中,诗人不能不对昏愦的楚王发出怨恨与责问了。 读者也不能不为这位蒙受冤屈欲归不得的爱国诗人洒一掬同情之泪。 第二层十行,进一步抒写前途渺茫、难以返回的愁闷与怨恨之情。 “曾不知夏之为丘兮,孰两东门之可芜!”竟没有料到楚国被群小搞成这副样子,以至于白起大军入侵,郢都的宫殿大厦一下子变为土堆,两座东门城楼也成了荒芜之地!诗人面对这错综复杂的现实,怎么也想不通,“心不怡之长久兮,忧与愁其相接”,不满与埋怨之情也就隐在其中了。 爱国无路,救国无门:“惟郢路之辽远兮,江与夏之不可涉。 ”这次顷襄王大概是下达命令,不准屈原再回江北!所以,长江、汉水成了不可逾越的鸿沟了。 诗人焦急得如火中烧!是非颠倒、黑白混淆到如此地步,诗人真到了“欲哭无泪”的绝境。 “忽若去不信兮,至今九年而不复。 惨郁郁而不通兮,蹇侘傺而含感!”十多年前,忽然间被放逐而失去信任啊,到现在仍然没有一丝回到楚王身边复职的希望。 直言之,即再也没有直接为国效力的机会了。 诗人对此痛心疾首,沉痛抑郁想不通啊,怅然伫立而心含无穷的悲戚!他抚今追昔,新忧旧愁一起扑来,涌心塞眼,无法排遣。 以上为第二部分,抒写离开夏首后的行程与心境。 行程是背夏浦,离江汉,登大坟,往南方,永无归期。 心境是坚持“西思”,“远望”郢都,恨“江与夏之不可涉”,怨“九年而不复”,忧心如焚,担心楚国全国灭亡。 国家的苦难与个人的苦难融合为一,使愁苦心情又加深了一层。 第二部分两个层次。 第一层八行,描写楚国小人为非作歹的情状。 “外承欢之沟约兮,谌荏弱而难持。 ”他们奉承拍马、讨取欢心,装作一片媚态,实在是软弱无能、不能依靠的。 “忠湛湛而愿进兮,妒被离而鄣之。 ”忠厚的人愿意进用,为国君尽力,却被他们纷纷嫉妒、排挤阻挡。 尧舜之抗行兮,瞭杳杳而薄天。 众谗人之嫉妒兮,被以不慈之伪名。 ”象尧、舜的行为多么崇高啊,高明得可以上接辽阔的蓝天。 可是那些小人嫉妒起来,尚且给他俩加上“不孝不慈”的罪名。 据《庄子》等书记载,古代传说,尧看到自己的儿子丹朱不贤,就把帝位传给了舜,后来舜也看到自己的儿子商均不贤,又把帝位传给了禹,这种禅让本来是高尚的美德;可是小人散布流言,说尧舜对他们的儿子来说就是不慈。 可见小人的惯于造谣生事。 这一层将小人的丑恶面孔描绘得十分真切。 第二层四行,写当权者不辨是非,喜欢献媚取宠的小人,忠心爱国的人被疏远了。 “憎愠惀之修美兮,好夫人之慷慨。 众踥蹀而日进兮,美超远而逾迈。 ”楚王憎恶深谋远虑、不善表达的修洁美好的人,却喜欢那些嘴上讲得慷慨激昂的小人。 于是,群小往上爬,一天比一天更靠连君王,忠心为国的正人被怀疑,越来越远离国王了。 外国通过内因起作用,作者揭示昏愦的楚王是一切问题产生的症结所在。 以上为第三部分,写小人蔽贤误国,君子遭谗远逝,这是上述郢都陷落,国家多难,危亡迫于眉睫,人民痛苦万分,自己遭到故逐的根本原因。 诗人对那些巧言令色、妒贤害能、误国伤民的小人提出强烈的指责。 全诗最后以“乱曰”作结,乱曰:曼余目以流观兮,冀一反之何时?鸟飞反故乡兮,狐死必首丘。 信非吾罪而弃逐兮,何日夜而忘之! ”意思为,尾声;放开我的目光往四方眺望,特别是向郢都远望,希望能回去一次,不知在什么时光?鸟儿都要飞回旧巢啊,狐狸临死仍依恋生长的山冈。 我实在没有罪过啊,却被抛弃,被流放在这远方。 不论白天黑夜,我对郢都、对故国都不能遗忘!总结全诗,表现作者内心的极不平静,曲折起伏,令人感动;抒发了深厚、沉痛、哀怨、至死不渝的伟大的爱国情感。 这首诗极力写对郢都的怀念和对危亡前夕的祖国的眷爱、愁怨与深深的悼念。 从他离开郢都写起,一路上反反复复,曲曲折折,写出了诗人的经历与感触。 直到尾声部分,他还在叹息“冀一反之何时”,梦寐以求, 日夜不忘,可谓“九死而不悔”,坚贞而不二。 其中对人民痛苦的同情,个人遭冤流放的伤感,又与主旋律交织为整体乐章。 从而吐露出对楚国统治集团的愤恨,对昏庸楚王不分忠奸、铸成大错的哀怨。 作者的这些感情相互交织,低回激荡,拨动了千百年来无数读者的心弦。 它的哀悼郢都的主题思想是十分深刻的,成了千古逐客思乡爱国的绝唱。 全诗突出“哀”字,通过多层次的抒写,把丰富的内心情感倾泻出来。 全诗语言朴实无华,抒情叙事紧密结合,情随景移,步步加深,不借丽藻,不凭美辞,真挚坦率,为情造文,以情动人。 作者还采用烘托渲染、比喻、对比等手法,将“哀”的感情表达得细致入微。
哀州土之平乐兮悲江介之遗风翻译 哀州土之平乐兮悲江介之遗风意思
哀州土之平乐兮,悲江介之遗风翻译:这里地广民安却让我哀伤啊,两岸古遗风也使我悲怆。 该句出自战国时期楚国诗人屈原的诗作《九章·哀郢》,所谓“哀郢”,即哀悼楚国郢都被秦国攻陷、楚怀王受辱于秦,百姓流离失所之事。 全诗写诗人虽日夜思念郢都,却因被放逐而不能回朝效力祖国的痛苦和悲伤。 《九章·哀郢》原文皇天之不纯命兮,何百姓之震愆?民离散而相失兮,方仲春而东迁。 去故乡而就远兮,遵江夏以流亡。 出国门而轸怀兮,甲之鼂吾以行。 发郢都而去闾兮,怊荒忽其焉极。 楫齐扬以容与兮,哀见君而不再得。 望长楸而太息兮,涕淫淫其若霰。 过夏首而西浮兮,顾龙门而不见。 心婵媛而伤怀兮,眇不知其所蹠。 顺风波以从流兮,焉洋洋而为客。 凌阳侯之氾滥兮,忽翱翔之焉薄?心絓结而不解兮,思蹇产而不释。 将运舟而下浮兮,上洞庭而下江。 去终古之所居兮,今逍遥而来东。 羌灵魂之欲归兮,何须臾而忘反?背夏浦而西思兮,哀故都之日远。 登大坟以远望兮,聊以舒吾忧心。 哀州土之平乐兮,悲江介之遗风。 当陵阳之焉至兮,淼南渡之焉如?曾不知夏之为丘兮,孰两东门之可芜。 心不怡之长久兮,忧与愁其相接。 惟郢路之辽远兮,江与夏之不可涉。 忽若去不信兮,至今九年而不复。 惨郁郁而不通兮,蹇侘傺而含戚。 外承欢之汋约兮,谌荏弱而难持。 忠湛湛而愿进兮,妒被离而障之。 尧舜之抗行兮,瞭杳杳而薄天。 众谗人之嫉妒兮,被以不慈之伪名。 憎愠惀之修美兮,好夫人之慷慨。 众踥蹀而日进兮,美超远而逾迈。 乱曰:曼余目以流观兮,冀一反之何时。 鸟飞反故乡兮,狐死必首丘。 信非吾罪而弃逐兮,何日夜而忘之!《九章·哀郢》翻译老天爷的指令变化无常啊,为什么老百姓震荡遭殃?人民妻离子散不能相顾啊,正当仲春二月逃往东方。 离开了故乡而去向远方啊,沿着长江夏水四处流亡。 走出郢都城门我悲伤怀恋啊,甲日的早晨我就起航。 从郢都出发离开了故里啊,远道茫茫尽头在哪方?一齐举桨我乘船徘徊啊,伤心的是不能再见君王。 望着参天梓树只有叹息啊,泪珠纷纷像雪霰一样。 过了夏首我向西漂浮啊,回望郢都已不见了门墙。 心中牵挂不舍悲伤怀恋啊, 前路茫茫不知落脚何方。 顺风过浪我沿江而行啊,于是漂泊彷徨客游他乡。 我乘着波涛浮泛漂流啊,似鸟儿急速飞翔能栖息哪方?心里郁结却不能开解啊,心中思绪百转不能舒畅。 我继续荡舟向下漂游啊,逆上洞庭又顺飘到长江。 离开世世代代的故乡啊,如今飘飘荡荡来到东方。 我的灵魂梦想归去啊, 没有一时一刻忘记故乡。 背朝夏浦向西思念郢都啊,故都渐远我心悲伤。 登上水边高地纵目远望啊,姑且舒解我忧心愁肠。 这里地广民安却让我哀伤啊,两岸古遗风也使我悲怆。 面对陵阳将往哪里啊 江水茫茫又要南渡到何方?怎不知大厦已成废墟啊,两个东门为何遭芜旷。 心中不悦已经很久啊,忧伤与愁苦紧紧相接。 郢都的归路那么遥远啊,长江和夏水也不能渡涉。 突然被逐是因为不被信任啊,未回郢都今历九载。 愁惨郁结心情不能舒畅啊,困苦失意心中惨伤。 外表奉承一副媚态啊,实则脆弱并且操守不定。 忠心耿耿地只望得到进用啊,可嫉妒纷纷来加阻挡。 那尧舜的行为多么高尚啊,高远难及可近云霄。 那些谗人心怀嫉妒啊,竟给尧舜蒙上不慈的罪名。 楚王憎恨那含蓄的美德啊,却喜欢那些人眩惑的激昂。 小人们奔走钻营却日渐进选啊,贤人见弃愈疏愈远。 尾声:放开我的眼光四下观望啊,祈望什么时候回去一趟。 鸟儿飞再远也要飞返故乡啊,狐狸死时头会向出生山冈。 我真的不是有罪才被流放啊,日日夜夜我哪能忘记故乡!《九章·哀郢》注释1、九章:《楚辞》篇名,是屈原所作的九篇散诗的合集。 2、郢(yǐng):郢都,战国时期楚国都城,今湖北江陵。 3、皇天:上天,老天。 皇是大之意。 纯命:指天命有常。 4、震:震动,震惊。 愆(qiān):过失,罪过。 震愆:指震惊、遭罪。 这两句子的意思是:上天变化无常,为何让百姓受震惊遭罪过?5、方:正当。 仲春:夏历二月。 迁:迁徙,指逃难。 这两句的意思是:人民背井离乡,妻离子散,正当二月向东逃难。 6、去:离开。 故乡:指郢都。 就:趋,往。 7、遵:循,顺着。 江夏:指长江和夏水。 夏水是古水名,在今湖北省境内,是长江的分流。 8、国门:国都之门。 轸(zhěn)怀:悲痛地怀念。 9、甲:古时是以干支纪日的,甲指干支纪日的起字是甲的那一天。 鼂(zhāo):同“朝”,早晨。 这两二句的意思是:走出国门,我心里悲痛地怀念着郢都,甲日的早晨,我踏上了行程。 10、闾(lǘ):本指里巷之门,代指里巷,里巷是居民区。 11、荒忽:心绪茫然。 一说指行程遥远。 焉极:何极,何处是尽头。 一说,极,至也。 这两句的意思是:从郢都出发离开了所居住的里巷,心绪茫然,不知何处是尽头。 或曰:前路茫茫,不知何往。 12、楫(jí):船桨。 齐扬:一同举起。 容与:舒缓的样子。 13、哀:悲伤。 君:指楚王。 这两句的意思是:双桨齐举,船儿缓行,我哀伤再没有见君王的机会了。 14、楸(qiū):树名,落叶乔木。 长楸:高大的楸树。 太息:叹息。 15、涕:泪。 淫淫:泪流满面。 霰(xiàn):雪粒。 16、过:经过。 夏首:地名,在今湖北省沙市附近,夏水的起点,长江在此分出夏水。 西浮:诗人由夏水经夏首入江,本应顺流东下。 因依恋不舍,再看一眼龙门,故反向西浮。 后面才“运舟”(回船)向东。 一说自西向东漂浮。 17、顾:回顾,回头看。 龙门:郢都的东门。 这两句的意思是:经过夏首,向西浮行,回顾龙门,已望不见了。 18、婵(chán)媛(yuán):心绪牵引,绵绵不绝。 19、眇(miǎo):同“渺”,犹辽远。 蹠(zhí):践踏,指落脚之处。 这两句的意思是:情思缠绵,心怀悲伤,前程渺远,不知何处是落脚之处。 20、顺风波:顺风随波。 从流:从流而下。 21、焉:兼词,于是,于此。 洋洋:飘飘不定。 客:漂泊者。 这两句的意思是:顺水随波,从流飘荡,从此漂泊无归,作客异乡。 22、凌:乘。 阳侯:传说中的大波之神,这里指波涛。 氾滥:大水横流涨溢。 23、翱翔:飞翔的样子,这里比喻飘流的样子。 焉:何。 薄:止。 这两句的意思是:乘着起伏汹涌的波涛前进,恍惚如鸟儿飞翔于天,何处是栖止之所?24、絓(guà):牵挂。 结:郁结。 解:解开。 25、蹇(jiǎn)产:结屈纠缠。 释:解开,消除。 这两句的意思是:心思牵挂郁结,不能解开,愁绪结屈纠缠,不能释然。 26、运舟:行舟。 下浮:向下游漂行。 27、上洞庭:指入洞庭湖。 下江:下入长江。 28、去:离开。 终古之所居:祖先世世代代居住的地方,指郢都。 29、逍遥:无拘无束,自由自在的样子。 这里指漂泊。 30、恙(qiāng):发语词,楚方言,有乃之意。 31、须臾:时间很短暂,犹言顷刻。 反:同返。 这两句的意思是:于是我的灵魂想回归故乡,我何曾有顷刻的时间忘记返乡。 32、背:背对着,指离开。 夏浦:地名,指夏口(在今湖北武汉)。 西思:思念西方,指思念西面的郢都。 33、故都:指郢都。 34、坟:指水边高地。 一说指水边高堤。 35、聊:姑且。 舒:舒展。 36、州土:这里指楚国州邑乡土。 平乐:和平快乐。 或言土地平阔,人民安乐。 37、江介:长江两岸。 遗风:古代遗留下来的风气。 这两句的意思是:看到国土辽阔,人民安乐和自古遗留下的淳朴民风,止不住悲伤感叹。 38、当:值。 陵阳:地名,在今安徽省青阳县。 一说陵阳在今安徽省安庆南。 焉至:至何处。 一说,陵阳指大的波涛。 这里指波涛不知从何处而来。 39、淼(miǎo):大水茫茫的样子。 焉如:何往。 这两句的意思是:到了陵阳,还要到那里去?南渡这茫茫大水,又往何方?40、曾不知:怎不知。 夏:同厦,大屋,这里当指楚都之宫殿。 41、孰:谁。 一作何。 两东门:郢都东向有二门。 这两句的意思是:没想到郢都繁华宫阙已经化为丘墟,有谁使郢都的两座东门变成一片荒芜?42、怡:乐。 43、惟:发语词。 郢路:通向郢都之路。 辽远:遥远。 44、江:长江。 夏:夏水。 涉:渡水。 这两句的意思是:想那回郢都之路是多么遥远,长江和夏水又深不可渡。 这两句的意思是:郢都不能回。 45、忽:指时间过得快。 信:相信。 —说不信是不被信任,下句的不复是不复被信任。 46、复:指返回郢都。 根据此句“九年”的计算,屈原在顷襄王时被流放是在顷襄王十三年(公元前286年),至白起破郢的顷襄王二十一年(公元前278年)首尾正是九年。 这两句的意思是:时间过得真快,仿佛令人难以相信,流放已九年未回郢都。 47、郁郁:郁积的样子。 不通:指心情不通畅。 48、蹇:发语词,楚方言。 侘(chà)傺(chì):怅然独立,形容失意者的茫无适从。 戚:同戚,忧伤。 这两句的意思是:我愁思郁积,心情不畅,怅然独立,内心伤悲。 49、外:表面。 承欢:指承君主之欢。 50、谌:诚,实在。 荏弱:软弱。 持:同恃。 难持,即很依靠。 这两二句的意思指斥那些蔽贤误国的人,说他们表面上巧言佞色,以奉承君王的欢心,实际上靠不住。 51、湛湛:厚重的样子。 进:进用。 52、被:同披。 被离,犹披离,纷乱的样子。 鄣:同障,阻碍,遮蔽。 这两句的意思是:怀着深厚的忠心,愿意进用于君王,但嫉妒纷纷,阻塞了我的仕进之路。 53、尧舜:传说中上古的两位圣明的君主。 抗行:高尚伟大的行为。 54、杳杳:遥远。 薄:近。 这两句的意思是:尧舜行为高尚,目光远大,几乎可接近上天。 55、被:覆盖,这里犹言加在身上。 不慈之伪名:不慈爱的虚假的恶名。 不慈:不爱儿子。 尧、舜传位于贤人,不传儿子,又传说尧曾杀长子考监明,所以战国时有人说他们不慈。 56、憎:憎恶。 愠(yùn)惀(lǔn):不善言辞。 修美:高洁美好。 57、好(hào):爱好,喜欢。 夫(fú)人:彼人,那些人。 忼慨:同慷慨,这里指装腔作势地发表激昂慷慨之言辞。 这两句的意思是:君王憎恶忠诚老实、高洁美好的人,却喜欢小人装腔作势的慷慨激昂之辞。 58、踥(qiè)蹀(dié):小步行走貌。 59、美:美人,指贤人。 超远:远。 逾迈:犹愈迈,越发远行。 以上两句的意思是:小人奔走钻营,日益接近君王,贤人却越来越远离朝廷。 60、乱:乐章最末叫乱,后来借用作为辞赋最后总结全篇内容的收尾。 61、曼:眼光放远。 流观:四处观望。 62、冀:希望。 一反:即一返,返回一次。 63、反:同返。 64、必:必定。 首丘:头向着所居住生长的山丘。 这两句的意思是:鸟总是要飞回自己的故乡,狐狸到死时,头也要朝着自己出生的山丘。 65、信:确实。 弃逐:指放逐。 66、之:指故乡郢都。 这两句的意思是:确实不是我的罪过而遭到放逐,我何尝忘记过郢都!《九章·哀郢》赏析此诗采用了倒叙法,先从九年前秦军进攻楚国之时自己被放逐,随流亡百姓一起东行的情况写起,到后面抒写作诗当时的心情。 全诗乱辞之前可分为五层,每层三节(四句一节)。 前三层为回忆,其抒情主要通过记叙来表现;第四、五层是直接抒情:第四层抒发作诗当时的心情,第五层为对造成国家、个人悲剧之原因的思考。 乱辞在情志、结构两方面总括全诗,写诗人虽日夜思念郢都,却因被放逐而不能回朝效力祖国的痛苦和悲伤。 全诗章法谨严,浑然一体。 《九章·哀郢》创作背景《九章·哀郢》当作于楚顷襄王二十一年(公元前278年)。 《史记·屈原列传》载,楚顷襄王立,令尹子兰谗害屈原,屈原被放江南之野(郢都附近长江以南之地)。 《楚世家》又载顷襄王元年“秦大破楚军,斩首五万,取析十五城而去”。 秦军沿汉水而下,则郢都震动。 屈原的被放,也就在此时。 楚顷襄王二十一年秦将白起攻破郢都(在今湖北省江陵县),国家迁都,百姓流亡,屈原写下了这首哀悼郢都沦亡的诗篇,抒写自己对故都的眷恋之情。 《九章·哀郢》作者介绍屈原,战国末期楚国爱国诗人。 名平,字原。 又自云名正则,字灵均。 出身楚国贵族。 初辅佐怀王,做过左徒、三闾大夫。 学识渊博,主张彰明法度,举贤授能,东联齐国,西抗强秦。 后遭谗害而去职。 顷襄王时被放逐,长期流浪沅湘流域。 后因楚国的政治更加腐败,郢都也为秦兵攻破,他既无力挽救楚国的危亡,又深感政治理想无法实现,遂投汨罗江而亡。 其传世作品保存在刘向辑集的《楚辞》中,主要有《离骚》《九章》《天问》《九歌》等。 参考资料:1、黄寿祺 梅桐生.楚辞全译[M].贵阳:贵州人民出版社|2、周啸天.诗经楚辞鉴赏辞典[M].成都:四川辞书出版社|3、郭沫若.屈原赋今译[M].北京:人民文学出版社
《哀郢》原文及译文
文言文是中国古代的一种书面语言组成的文章,主要包括以先秦时期的口语为基础而形成的书面语言。 以下是我帮大家整理的《哀郢》原文及译文,欢迎大家分享。
哀郢
先秦:屈原
皇天之不纯命兮,何百姓之震愆。
民离散而相失兮,方仲春而东迁。
去故乡而就远兮,遵江夏以流亡。
出国门而轸怀兮,甲之朝吾以行。
发郢都而去闾兮,怊荒忽之焉极。
楫齐杨以容与兮,哀见君而不再得。
望长楸而太息兮,涕淫淫其若霰。
过夏首而西浮兮,顾龙门而不见。
心婵媛而伤怀兮,眇不知其所蹠。
顺风波以从流兮,焉洋洋而为客。
凌阳侯之泛滥兮,忽翱翔之焉薄。
心絓结而不解兮,思蹇产而不释。
将运舟而下浮兮,上洞庭而下江。
去终古之所居兮,今逍遥而来东。
羌灵魂之欲归兮,何须臾而忘反。
背夏浦而西思兮,哀故都之日远。
登大坟以远望兮,聊以舒吾忧心。
哀州土之平乐兮,悲江介之遗风。
当陵阳之焉至兮,淼南渡之焉如。
曾不知夏之为丘兮,孰两东门之可芜。
心不怡之长久兮,忧与愁其相接。
惟郢路之辽远兮,江与夏之不可涉。
忽若去不信兮,至今九年而不复。
惨郁郁而不通兮,蹇侘傺而含戚。
外承欢之汋约兮,谌荏弱而难持。
忠湛湛而愿进兮,妒被离而障之。
尧舜之抗行兮,瞭杳杳而薄天。
众谗人之嫉妒兮,被以不慈之伪名。
憎愠惀之修美兮,好夫人之慷慨。
众踥蹀而日进兮,美超远而逾迈。
乱曰:曼余目以流观兮,冀一反之何时。
鸟飞反故乡兮,狐死必首丘。
信非吾罪而弃逐兮,何日夜而忘之。
译文
天道不专反复无常啊,为何使老百姓在动乱中遭殃?人民妻离子散、家破人亡啊,正当仲春二月迁往东方。
离别家乡到远处去啊,沿着长江、夏水到处流亡。 走出都门我悲痛难舍啊,我们在甲日的早上开始上道。 离开旧居,从郢都出发,前途渺茫,我罔然不知何往。 桨儿齐摇船儿却徘徊不前啊,可怜我再也不能见到君王。 望见故国高大的楸树,我不禁长叹啊,泪落纷纷象雪粒一样。 经过夏水的发源处又向西浮行啊,回头看郢都东门却不能见其模样。 心绪缠绵牵挂不舍而又无限忧伤啊,渺渺茫茫不知落脚在何方。 顺着风波随着江流漂泊吧,于是乎飘流失所客居他乡。 船儿行驶在滚滚的波浪之上啊,就象鸟儿飞翔却不知停泊在哪个地方。 心中郁结苦闷而无法解脱啊,愁肠百结心情难以舒畅。
将行船向下顺流而去啊,过了洞庭湖又进入长江。 离开自古以来的住所啊,如今漂泊来到东方。
我的灵魂时时都想着归去啊,哪会片刻忘记返回故乡?背向夏水边而思念郢都啊,故都日渐遥远真叫人悲伤!登上大堤而举目远望啊,姑且以此来舒展一下我忧愁的衷肠。 可叹楚地的土地宽平广博、人民富裕安乐啊,江汉盆地还保持着传统的楚国风尚。
面对着凌阳不知到何处去啊?大水茫茫也不知道南渡到何方?连大厦荒废成丘墟都不曾想到啊,又怎么可以再度让郢都东门荒芜?心中久久不悦啊,忧愁还添惆怅。 郢都的路途是那样遥远啊,长江和夏水有舟难航。 时光飞逝的使人难以相信啊(另:神志恍惚地仿佛梦中不可信啊),不能回郢都至今已有九年时光。 悲惨忧郁心情不得舒畅啊,怅然失意满怀悲伤。
群小顺承楚王的欢心表面上美好啊,实际上内心虚弱没有坚定操守。 有人忠心耿耿愿被进用为国效力啊,却遭到众多嫉妒者的障蔽。 唐尧、虞舜具有高尚的品德啊,高远无比可达九天云霄,而那些谗人们却要心怀妒嫉啊,竟然在他们的头上加以“不慈”的诬蔑之名。 楚王讨厌那些不善言辞的忠贤之臣啊,却喜欢听那些小人表面上的激昂慷慨。 小人奔走钻营而日益显进啊,贤臣却越来越被疏远。
尾声:放眼四下观望啊,希望什么时候能返回郢都一趟。 鸟儿高飞终要返回旧巢啊,狐狸死时头一定向着狐穴所在的方向。 确实不是我的罪过却遭放逐啊,日日夜夜我哪里能忘记它我的故乡!
鉴赏
《哀郢》结构上最为独特者,是用了倒叙法,先从九年前秦军进攻楚国之时自己被放逐,随流亡百姓一起东行的情况写起,到后面才抒写作诗当时的心情。 这就使诗人被放以来铭心难忘的那一幅幅悲惨画面,一幕幕夺人心魄、摧人肝肺的情景,得到突出的表现。
《史记·屈原列传》载,楚顷襄王立,令尹子兰谗害屈原,屈原被放江南之野(郢都附近长江以南之地)。 《楚世家》又载顷襄王元年“秦大破楚军,斩首五万,取析十五城而去”。 秦军沿汉水而下,则郢都震动。 屈原的被放,也就在此时。
此诗不计乱辞,可分为五层,每层三节。 前三层为回忆,第四层抒发作诗当时的.心情,第五层为对造成国家、个人悲剧之原因的思考。 乱辞在情志、结构两方面总括全诗,为第六层。
诗的开头,诗人仰天而问,可谓石破天惊。 此下即绘出一幅巨大的哀鸿图。 “仲春”点出正当春荒时节,“东迁”说明流徙方向,“江夏”指明地域所在。 人流、汉水,兼道而涌,涛声哭声,上干云霄。 所以诗中说诗人走出郢都城门之时腹内如绞。 他上船之后仍不忍离去,举起了船桨任船飘荡着:他要多看一眼郢都!他伤心再没有机会见到国君了。 “甲之鼌(朝)”是诗人起行的具体日期和时辰,九年来从未忘记过这一天,故特意标出。 第一层总写九年前当郢都危亡之时自己被放时情景。
诗作第二层,为“望长楸而太息兮”以下三节,写船开后仍一直心系故都,不知所从。 “长楸”意味着郢为故都。 想起郢都这个楚人几百年的都城将毁于一旦,忍不住老泪横流。 李贺说:“焉洋洋而为客,一语倍觉黯然!”因为它比一般的“断肠人在天涯”更多一层思君、爱国、忧民的哀痛。 诗中从“西浮”以下写进入洞庭湖后情形,故说“顺风波”(而非顺江流),说“阳侯之氾滥”,说“翱翔”,等等。
“将运舟而下浮兮”以下三节为第三层,写继续东行时心情。 “运舟”指驾船、调转船头。 “上洞庭”言由洞庭湖北行,“下江”言顺流而下。 去之愈远,而思之愈切。 诗人之去,可谓一桨九回头,读之真堪摧人泪下。
“当陵阳之焉至兮”以下三节为第四层,写诗人作此诗当时的思想情绪。 在这一层中才指出以上三层所写,皆是回忆;这些事在诗人头脑中九年以来,魂牵梦萦,从未忘却。 “当陵阳之焉至兮”二句为转折部分,承上而启下。 此陵阳在江西省西部庐水上游,宜春以南。 《汉书·地理志》说:“庐江出陵阳东南”,即此。 其地与湖湘之地只隔着罗霄山脉。 大约诗人以为待事态平息,可以由陆路直达湖湘一带(俱为楚人所谓“江南之野”),故暂居于此。
诗作第五层,即“外承欢之汋约兮”以下三节,承接第四层的正面抒情,进而揭出造成国家危难之根源。 朝廷那些奸佞之徒善于逢迎奉承,不仅因为他们无能,还因为他们无忧国忧民之心,只知为了一己的利益而诬陷正直之士,所以在治国安民方面实在难以倚靠。 但关键还在于当政者喜好怎么样的人。 “憎愠惀之脩美兮,好夫人之忼慨”,便是屈原对顷襄王的评价。 批判的矛头直接指向最高统治者。 作品表现的思想是极其深刻的。
诗的前三层为回忆,其抒情主要通过记叙来表现;第四、五层是直接抒情。 乱辞总承此两部分,写诗人虽日夜思念郢都,却因被放逐而不能回朝效力祖国的痛苦和悲伤。 “鸟飞反故乡兮,狐死必首丘”,语重意深,极为感人。 全诗章法谨严,浑然一体。
诗作结构上表现了很大的独创性:一,开头并未交待是回忆,给读者以身临其境之感,留下深刻的印象。 二,四句为一节,三节为一层意思,很整齐。 语言上的特点是骈句多,如“去故乡而就远,遵江夏以流亡”、“过夏首而西浮,顾龙门而不见”、“背夏浦而西思,哀故都之日远”等,既富有对偶美,也有助于加强感情力度。 在风格上,徐焕龙《楚辞洗髓》谓之“于《九章》中最为凄惋,读之实一字一泪也”,诚然。
爱网站 来源链接:http://www.awz.cc/